LUSANSU LUA NTINU NSAKU NE VUNDA

KINKULU KIA NSI'ETO KONGO

Ntinu: "Nsaku ne Vunda kavundila va ntoto,va yandu ye nkuwu.Dia vunda, nwa vunda.Vo dia vunda, vo kuvundidi ko, u mwan'atuma nkuni ye maza. “Nsaku i Nanga kia Ntinu".

Ntinu Nsaku (ku Yoyo) tutukidi ku Fisimanga kuna Kungu ye Mayanzi, Se dieto Titi Kia Mpanzu).

Ntinu Nimi lua Lukeni uyadidi wene, utumbamene ezina vo: ne Kongo dia Ntotela. Mpaka zabwa. Nsaku vo: “Ngeye k’ulendi yala ko, e kuma mono mbuta”, Kansi Nimi a Lukeni lua Nzinga wakisimbila Kongo, Ntinu Nsaku ne Vunda ufwete kunzuba e nsessa pakasa. Dianu konso Ntotela uyala mu Kongo, Ntinu Nsaku ne Vunda uvaika kawanda nsesa pakasa. Avo Ntinu Nsaku, kena vo ko kawanda nsesa pakasa, e yuna ka Ntotela ko. Una mambu ma Nzambi katolika mayiza muna nsi a kongo, yandi Ntinu Nsaku ne Vunda wavita tambula mambu ma Nzambi ye botama. I bosi o Nsaku yandi wa mwan’ambuta wasisilwa maza masantu matuka Roma kwa Papa. Ozevo konso ntotela kaka uyala ofwete zumwa e nsesa pakasa a maza ma santu ye mwangwa maza masantu.

Kanda dia Nsaku una bakatuka muna Kongo, bele muna Kialundwa. Katuka muna Kialundwa, ele muna nzila lunda.Asaukidi Lunda, ezidi tunga mongo a Ungudi, i bosi basaukidi Kiende, balueke e Mpozo.Atungidi Bangu, e Mpozo um ndimba,Muna Bangu n’tu nsambwadi miakala mo:

1.   Nlaza

2.   Mbenza

3.   Kiangala

4.   Ne Mvemba Nsindi

5.   Nkuwu anene

6.   Ntinu Nsaku ne Vunda

7.   Vita a Nimi

Mvemba Nsindi wele tunga e Lolo. Kengele mwini mbamgala. .i mbuta. O Nlaza uvutukidi e yanda a.Mpozo, osaukidi e Mpozo, wizidi tunga e Kongo dia Lemba. O Mbenza okatukidi, wizidi tunga Nkondo a Malembe. O Nkuwu anene wele mu ntamgdu, wzlz tunga e Nkuwu anene. Vita a-Nimi wele tunga Mpangu. ·

I bosi o Ntinu Nsaku wizi tunga Vunda dia mwangwa tadi ku Ve Maria. Nsaku, Mpese; Kiumbuzl una bakatuka e Vunda, batungidi e Nzengetta. E nkindu yakala mo. Bakatukidi e Nzengeta yau atatu: 

Nsaku, Mpese. Kiumbuzi. Ankaka basidi muma Nzengeta. lbosi besi tunga Kimpese, Lamba, `Kumbi, Mbawa. Ngudi mosi tungidi Yongo.  ii

Ngudi mosi Songa. Ngudi mosi Kuzi. Ngudi mosi atombola Toyo (Luvaka }. Bele Nkoko ye Lualu. -  ‘Una batunga Kimpese, babilamane kikilu. Ovo batadidi e nzanza se ke mifwene ko. O Ntinu_Nsaku vo: " E fulu kike, Ozevo nge Kiumbuzi wenda omu ntandu, nda sosi e Fulu kiabiza.Batungidi Ziaka. Mafwa se mengi. Kiumbuzi wele tunga Ngozela. Ntinu Nsaku katuka

Ngozela. bele tunga Nzengeta. evata dianene kikilu diakala. Nzengeta vumu iya yakala mo. Muakala mpe mwan'anene, ezina diandi Nuni, mwan`a Ntinu Nsaku. Yandi Numi. nkongo a nzau. E kia mene, wele

mu nkonda. Muna nkunku a vata, muakala zanga, Varna zanga katala  mbizi. Una kasika. mbizi ifwidi. Kansi yandi nkongo mpe ufwidi.

Bazolele bokela nganga a ngombo. Kansi una kaluaka nkindu ubwidi, avwidi luakana. I bosi bamwanganene. E ngudi mosi yele tunga Vunda dina ndambu a Masangi, vioka a Ngombe; yimosi yele Ngomgo ina kuna ndambu a Vunda. imosi wele tunga Sadl ndambu a Zombo ovo tombokele momgo wa Kimbata. Kansi kayenda kwandi ye mwana nkento ko. Ankaka katuka mbanza Nkolo ( Tumba J bele tunga Kisiama { Kwilu ). Kiatoti wele tunga Mbemba. Ankaka ku Ndembo {Nkela } Ntinu Nsaku katukidi Nzengeta, wele tunga e Bangu, Ngombonzi. Ba-nkaka bakatuka ku Mongo, bele tunga Zamba ( Ngungu ), ngucli mosi Boko, ngudi mosi Kinsako{ Kindundu ), ngudi mosi mu simu Kinsaku ya mavata mankaka. ‘ " Vunda dia Mwangwa tadi wa Nsaku anane. wawuta minsakunsaku. Ku Kongo dia Botongo " Ntinu Nsakq. na Vunda uvundila vana kiandu kia nkosi ye ngo. Na Malele waleleka nai ye miongo ye sinza. Ne Vunda kasindwa mbila. Makala-makala ye nlandu kuna Mbata. ..

Tuvaika muna Kongo ye_ni Mpanzo i bosi Vunda dia Mwangwa Tadi. Ni Mpanzu tungidi muna Ntala (simu ye simu ) ye Mpanzu ye Nsaku basompana. Bankaka bakatukidi, bele Nsansala ( Songololo }.

Kuna Vunda basompana mpe ye Ntumba Mvemba ye Mbenza ye Ntadi a Kongo. Bezidi tunga Kimpase. Mabodila, Mbidi ( Kasi ], Mukimbungu, Kimbanza { simu dia Nzadi). Ngudl mosi katukidi ku Mabodila Wizidi tunga mu__Nsanda. Vata difwidi mu diambu dia mfinda. bezidi tunga Lukamba, i bosi ku Mpalu. Nsaku yé Mpanzu ke bavambana ko. Mosi telamene. umosi lenda. Katuka- Mpalu bele tunga_Kongo dia Botongo. Bankaka belea tunga Nkoma. ku Kiwandu. ku mbanza Ngovo, ku. Tadi ( simu dia Mpioka ) ku Mpamba {ndambu a Tadila, Ntoto a Mputu ) kuna Vunda ( Nsona Kinienze ).

Ku Mbata " Nsaku na Vunda kete kavunda vana Samba ye Nkuwu. ,, Ku Kiteba: " Nsaku na Vunda. kavundila va yandu ya nkuwu.

 E dia vunda, e vova vunda.

in Nkutama Mvila Makanda

  João Daniel

Mwana Ngangu